Herdenking 70 jaar Watersnoodramp
Precies 70 jaar geleden was de stemming in Nederland heel anders. Het was onveilig, verdriet en spanning overheerste. Veel mensen en dieren waren -zonder het te weten- aan hun laatste dag begonnen. De Watersnoodramp van 1953 laat nog steeds diepe sporen achter.
Ingenieur Johan van Veen had het al voorspeld: de staat van onze dijken was slecht en dat kon leiden tot een ramp. Hij kwam met een plan om ons land te beschermen tegen het zeewater: het Deltaplan. Helaas nam niemand hem serieus wat leidde tot een ramp. Op wel vijfhonderd plekken braken de dijken door. Zo’n 165.000 hectare land liep onder water, 1.836 mensen stierven, bijna 100.000 mensen werden dakloos en tienduizenden dieren verdronken.
Tekst gaat verder onder de afbeelding
Het dichten van het gat in de dijk bij Ouderkerk aan den IJssel.
Dijkdoorbraak bij Ouderkerk aan den IJssel
Door de storm en veel regen steeg het water aan de Ouderkerkse IJsseldijk razendsnel. Bij de gereformeerde kerk net buiten het dorp kwam het water om drie uur ’s nachts al tot de rand van de dijk. Verderop in het dorp hadden de bewoners geen idee wat er bij de kerk gebeurde. Een oproep om te evacueren kwam er dan ook niet.
Vroeg in de ochtend gebeurde waar iedereen bang voor was: de dijk brak door en het woeste water stroomde hard de polder in. Een deel van de dijk spoelde weg waardoor er een gat van veertig meter ontstond. “Het leek wel de Niagara waterval”, schreef ingenieur Johan van Veen die meteen naar de plek ging om de situatie te bekijken. Bij eb werden twee schepen in het gat gevaren die toch al gesloopt zouden worden. Door honderden zandzakken erbij te plaatsen, wisten bewoners en militairen de dijk weer dicht te maken. Maar een huis dat tegen de dijk aan was gebouwd, stortte in door de kracht van het water. De bewoners, broer en zus Rijkaart, verdronken bij de ramp.
Tekst gaat verder onder de afbeelding
Het schip van Arie Evegroen wat het gat in de dijk heeft gedicht.
Een dubbeltje op z’n kant
Aan de overkant van de IJssel was de dijk ook erg verzwakt door alle regen, hagel en natte sneeuw. Drie miljoen mensen in de dorpen en steden achter de dijken waren plotseling in direct gevaar voor een overstroming: in de dijk ontstond een gat van vijftien meter lang.
De burgemeester van Nieuwerkerk aan den IJssel zag maar één oplossing: het lange schip ‘Twee Gebroeders’ van Arie Evegroen moet tegen het gat van de dijk aan worden gevaren. Schipper Arie zette samen met Cor Heuvelman de kop van zijn boot in de dijk en draaide de achterkant naar de opening. De boot klapte als een sluisdeur tegen de kant en zoog zich vast door de stroming. Deze dreun was aan de overkant van de IJssel te horen.
Hannes van Vliet bracht samen met zijn broers zandzakken naar het schip van Arie toe om de gaten op te vullen. Het directe gevaar was nu geweken. Het was een dubbeltje op z’n kant. Op deze plek staat nu een gelijk genaamd monument om deze heldendaad nooit te vergeten.
Tekst gaat verder onder de afbeelding
Het monument ‘Dubbeltje op z’n kant’ op de plaats waar Arie Evegroen zijn schip tegen de dijk voer.
De bouw van de Deltawerken
Het Deltaplan van Johan van Veen kwam te laat om de Watersnoodramp te voorkomen, maar op tijd om zaken te versnellen. Dit werd de basis voor het Deltaplan waarbij dammen, dijken en sluizen het water beter sturen. Johan’s standbeeld kijkt in de richting van de Hollandsche IJsselkering, het allereerste bouwwerk van de Deltawerken. Hij heeft het nog gebouwd zien worden en stierf één jaar nadat de Hollandsche IJsselkering klaar was.
Tekst gaat verder onder de afbeelding
Een fysieke marker naast de buste van Johan van Veen
Johan van Veen als enorme inspiratie
Het hoogheemraadschap bestaat dit jaar 750 jaar. Ons doel voor dit jubileumjaar is de verbinding te leggen tussen het verleden, heden en de toekomst. Daarom plaatsen wij op deze bijzondere plekken in ons gebied fysieke herkenningspunten.
Arie de Gelder naast het standbeeld van zijn inspiratiebron Johan van Veen.
We blikken terug op Nederlands grootste natuurramp van de 20e eeuw met Arie de Gelder, teamleider bij afdeling Waterkeringen (dijken) en Wegen. “Dit zijn hele bijzondere plekken om iets over de waterveiligheid van ons gebied te kunnen vertellen”, zegt Arie. “Johan van Veen heb ik al tijdens mijn studie ontdekt als een geweldige onderzoeker die ook heel boeiend en beeldend over ons werk kon vertellen en schrijven. Dat zijn grote plannen ook echt tot uitvoering zijn uitgekomen, is voor mij als beleidsmaker echt een enorme inspiratie. Het dichten van de dijkdoorbraak bij Ouderkerk aan den IJssel en het monument ‘Dubbeltje op z’n kant’ laat zien dat je niks aan al die kennis hebt, als er geen mensen zijn die hun handen vuil durven te maken en écht aanpakken als het nodig is. Deze locaties zeggen écht iets over het werk van ons waterschap, maar ook van gemeenten en alle mensen die in dit gebied wonen. Dat zijn de mensen die er juist last van hebben als het fout gaat. Daarom moeten we gewoon aan die waterveiligheid blijven werken.”