Op pad met Gelske van Beusekom en Marco Vroege

Verschillende collega’s waren hiervoor continue alert: ze hielden zich bezig met het bufferen van water, voerden dijkinspecties uit en lieten via de Bergsluis in Rotterdam (onderdeel van de klimaatbestendige wateraanvoer) zoetwater in en brachten via de Krimpenerwaard extra water vanuit de Lek naar de Hollandsche IJssel. Marco coördineerde de droogteaanpak voor het watersysteem van het hoogheemraadschap in 2022.

In 2018 hadden we eveneens een heel droog jaar. Dit was het jaar dat Marco – pas na de droge zomer - bij het hoogheemraadschap kwam werken. Gelske coördineerde toen de aanpak van de droogte. Wat deden we in 2018 anders dan in 2022? En welke tips hebben Gelske en Marco voor een volgende keer?

Passie voor het werk

Gelske zit inmiddels zes jaar bij het waterschap en Marco werkt hier nu vier jaar. Beide collega’s vertellen vol passie over hun werk. Gelske heeft na haar studie hydrologie heel bewust gekozen om voor een waterschap te werken. Dit vanwege de uitvoerende concrete taak van het waterschap op het gebied van water. Bij Schieland en de Krimpenerwaard richt Gelske zich vooral op de zoetwatervoorziening en het grondwater. Ook Marco houdt zich, als directe collega van Gelske, bezig met de zoetwatervoorziening en het peilbeheer. Waar Gelske zich vooral op de politiek-bestuurlijke omgeving richt en op de beleidsmatige impact hiervan voor het waterschap, richt Marco zich op de operationele doorwerking. Voor Marco zit de lol erin dat hij zo continue kan schakelen tussen de uitvoering en het beleid. Hierdoor ziet hij gelijk waar verbeteringen mogelijk zijn.

Leren in het werk

En als we het dan toch over verbeteringen hebben… Welke verbeteringen zagen Gelske en Marco na de droogteaanpak in 2018 voor de toekomst? Gelske: “In 2018 was de samenwerking met de regio nog niet optimaal. Ook toen waren alle waterschappen, Rijkswaterstaat en provincie betrokken bij de droogteaanpak. Samen bespraken ze de situatie en stemden ze onder andere de verdeling van zoet water (dat Schieland en de Krimpenerwaard en drie omliggende waterschappen uit onder andere de Hollandsche IJssel en het Amsterdam- Rijnkanaal halen) af in het Regionaal Droogte Overleg. Maar een serieuze droogtecalamiteit was al jaren niet voorgekomen. Gelukkig hadden we net een droogte-oefening gedaan en konden we hierop terugvallen. Maar het was schakelen, temeer omdat veel mensen, zoals ik zelf, geen echte droogte hadden meegemaakt. Ook de verbinding tussen de interne aanpak bij HHSK en de regionale aanpak was in 2018 niet goed georganiseerd. We schaakten op twee borden. Een extern bord en een intern bord. Dat was dan ook één van de eerste aandachtspunten om op te pakken. En zo is de Signaalgroep Droogte opgezet. Deze is gelijk gekoppeld aan de nieuwe crisisorganisatie, waardoor we, indien nodig, snel en gemakkelijk kunnen opschalen.” En de verbinding tussen de interne signaalgroep droogte en het regionale droogteoverleg is nu geborgd. De rollen en taken van de leden van de signaalgroep zijn helder en afgebakend.

Meer gebruik van data

Ook maakt het hoogheemraadschap nu in 2022 veel beter gebruik van de data die beschikbaar is. Was er in 2018 nog maar beperkt data beschikbaar, nu heeft het waterschap in het gebied bij cruciale plekken meetpunten geplaatst. De metingen worden, samen met de gegevens van Rijkswaterstaat en de buurwaterschappen, in één digitaal informatiescherm weergegeven. “Zo kunnen we de situatie heel goed en heel actueel monitoren.”
Tijdens de droge periode van afgelopen maanden maakte Marco elke dag gebruik van de info die digitaal beschikbaar was. “Het was het eerste waar ik ’s morgens naar keek. En zo konden we bijvoorbeeld veel beter sturen op het sluiten van inlaten om het zoutere water buiten het gebied te houden. Ook konden we zo met onze buren bepalen wanneer het nodig was om extra zoet water naar de Hollandse IJssel door te voeren. Dankzij die data verliep het waterbeheer beheerst, en hoefden we geen maatregelen te nemen met onnodig veel gevolgen, zoals uitzakkende waterstanden in de polders.”

Kernboodschap

Naast het inrichten van de signaalgroep droogte en het veel meer en beter werken met data is ook de rol van communicatie veel steviger neergezet in 2022. Gelske: “Sinds 2018 hebben we gewerkt aan een set met kernboodschappen. Daarnaast heeft team communicatie de website zo ingericht dat mensen dagelijks op de hoogte konden worden gehouden over de situatie. En dat hielp enorm in ons dagelijks werk. Voor de omgeving konden we heel goed laten zien wat er allemaal bij kwam kijken in het werk van het waterschap in droge periodes.”

Welke leerpunten wil je voor de toekomst meenemen?

Marco begint: “Mijn tip is om niet alleen stil te staan bij de calamiteit van ‘gisteren’, maar juist bij wat al even niet in ons gebied opgetreden is: houd naast droogte ook aandacht voor andere weersextremen, zoals bijvoorbeeld extreme neerslag, of neerslag in combinatie met zware storm. Een aanpak voor die extremen vraagt van ons dat we goed moeten blijven doordenken en testen. Zo krijgen en houden we ook dat goed in de vingers en staan we in noodgevallen niet voor verrassingen.”

Gelske beaamt dit en vult aan: “Juist omdat het gaat om extremen, waarbij de aanpak sommige partijen harder raakt dan anderen, is het belangrijk goed in gesprek te blijven met elkaar. Mijn ervaring is dat dat makkelijker gaat als we zoeken naar een gezamenlijk belang. Dat kan door de gevolgen van weersextremen op een hoger plan te tillen. Bijvoorbeeld door die te verbinden aan klimaatadaptatie. Daarnaast is het belangrijk dat we onze stakeholders (inwoners, bedrijven, medeoverheden etc.) beter informeren. Want we moeten ons allemaal aanpassen aan nieuwe omstandigheden. Het integraal én gezamenlijk oppakken van opgaves samen in het gebied is steeds belangrijker om te komen tot passende, klimaatbestendige oplossingen.”

HHSK 750 jaar

Dan nog een laatste vraag voor Gelske en Marco: volgend jaar bestaat Schieland en de Krimpenerwaard 750 jaar. Wat roept dat bij jullie op?

Gelske: “Ik vind het geweldig. Het waterschap is een rijke organisatie met een lange historie. Wat we 750 jaar geleden deden doen we nog steeds, maar nu anders. We leren continue en we blijven veranderen. Niets is constant. Zo gaan we aan de loop van de lange geschiedenis van het waterbeheer weer een stap toevoegen gericht op het omgaan met droogte en watertekort. Dat is nieuw en spannend om te doen.”

En Marco: ”Hopelijk zijn sommige dingen wel tijdloos. Zo staan we dicht bij de mensen. Dat deden we altijd al en ik hoop dat we dat vast blijven houden. Want ook in de toekomst moeten we verbinding houden met diegenen voor wie we ons werk doen: de inwoners en bedrijven in ons gebied. Natuurlijk verandert de omgeving, maar we moeten zeker niet aan kracht verliezen. We pakken het gewoon op z’n 21e-eeuws aan!”