Beeldenboek: onderhoud sloten en oevers

In het beeldenboek staat waar sloten op het moment van de jaarlijkse controle aan moeten voldoen.

Aan de slag met uw sloot

Water speelt een belangrijke rol in uw leefomgeving. In de laaggelegen polders van Schieland en de Krimpenerwaard (HHSK) zorgen sloten voor het opvangen en afvoeren van water.

Naast ‘droge voeten’ is een goede waterkwaliteit belangrijk: voor de in en om het water levende planten en dieren, de landbouw, bewoners en recreatie. Ons doel is schoon en gezond water waar ook ruimte is voor planten.

Onderhoud van de sloot

Water en oevers zijn belangrijk voor dieren die in en om het water leven. Op goed onderhouden oevers groeien verschillende soorten planten. Planten in het water zijn aantrekkelijk voor vissen, watervogels, kikkers en insecten als libellen. In voedselrijk water groeien minder verschillende soorten. Deze soorten groeien vaak erg snel waardoor het water niet goed door kan stromen. Het is goed deze planten te verwijderen. Vaak is het voldoende om een deel van de planten te verwijderen en een deel te laten staan.

Hoe vaak en hoe uitgebreid dat onderhoud moet zijn, hangt af van de breedte van de sloot. Daarvoor hebben we alle sloten in onze regio onderverdeeld in kleuren. De kleur bepaalt welk onderhoud noodzakelijk is. Welke sloot welke kleur heeft, kunt u zien via de kaart op onze website.

Wie onderhoudt de sloot?

Het onderhouden van de sloten doen we samen. In de legger van het waterschap staat wie verantwoordelijk is voor het onderhoud. Dat kan het hoogheemraadschap zijn, maar ook de gemeente of de eigenaar van de grond die grenst aan het water. U heeft dan een zogenaamde ‘onderhoudsplicht’.

Heeft u een sloot langs uw stuk grond dat u moet onderhouden, dan deelt u deze sloot meestal met andere bewoners en/of ondernemers. Dat betekent dat u ook de onderhoudsplicht deelt. U staat er dus niet alleen voor.

Wilt u weten voor welk deel van de sloot u verantwoordelijk bent? Kijk dan op: www.hhsk.nl/loket/onderhoud, of neem contact met ons op via 010 45 37 200.

Welk onderhoud is nodig?

Goed onderhoud van de sloot houdt onder andere in dat u:

Voldoende waterplanten, drijvend vuil en bladeren uit het water verwijdert
Overhangend groen verwijdert, zodat het onderhoud goed kan worden uitgevoerd
De schuine slootkanten (taluds) herstelt als deze zijn ingezakt

Controle op onderhoud

HHSK controleert jaarlijks of de sloten, plassen en singels in het gebied voldoende zijn onderhouden. Ook de sloten die bij uw stuk grond horen, worden gecontroleerd. Dit noemen we de ‘schouw’.

Uw sloot niet in orde? Dan verzoeken wij u eerst om het onderhoud alsnog uit te voeren. Als u geen of onvoldoende onderhoud uitvoert, kan het hoogheemraadschap het onderhoud aan de begroeiing dat nodig is, laten uitvoeren. U moet dit onderhoud dan betalen.

Gebruik van het beeldenboek

In dit beeldenboek staat waar sloten op het moment van de schouw aan moeten voldoen. We hebben regels voor het ‘doorstroomprofiel’ (het deel van de sloot waar planten verwijderd moeten zijn om water te kunnen aan- en afvoeren) en voor de ‘natte oevers’ (het deel van de oever dat in het water staat).

Naast de beelden voor sloten die bewoners en/of ondernemers onderhouden, zijn beelden opgenomen voor ‘hoofdwatergangen’. Dat zijn sloten die voor de waterafvoer erg belangrijk zijn en het hoogheemraadschap in de meeste gevallen onderhoudt.

Het beeldenboek is voor alle personen en organisaties die betrokken zijn bij het onderhoud van de sloten, en die te maken krijgen met de schouw.

Begrippen

In de bijgevoegde voorbeeldprofielen staan de in dit beeldenboek gebruikte begrippen.

Figuur 1. Voorbeeldprofiel

Figuur 2. Vrije stroombaan in het midden van de sloot

Figuur 3. Vrije stroombaan aan een zijde van de sloot

Lichtblauw – Sloot smaller dan 6 meter in Schieland

Lichtblauwe sloten groeien, doordat deze smaller zijn, snel dicht met water- en oeverplanten. Zeker in de glastuinbouw en in het stedelijk gebied, waar na een flinke bui het water vaak snel naar de sloten en singels stroomt, is onderhoud van deze sloten nodig.

Schouwbeeld

Op het moment van de schouw (15 oktober – 15 november) is het doorstroomprofiel bijna niet begroeid met water- en oeverplanten.

Kwaliteitsnorm:

Het doorstroomprofiel is voor meer dan 95% vrij van water- en oeverplanten
De natte oever is voor meer dan 95% vrij van oeverplanten
De aan- en afvoer van water wordt nergens tegengehouden. Water kan goed doorstromen

Lichtblauw - Sloot smaller dan 6 meter in de Krimpenerwaard

Door de rode Amerikaanse rivierkreeft groeien er bijna geen planten meer in de sloten in de Krimpenerwaard. Begroeiing op de natte oevers biedt nog enige bescherming tegen graafschade door de rivierkreeft. Daarom mag een smalle strook water- en oeverplanten daar blijven staan.

Schouwbeeld

Op het moment van de schouw (15 oktober – 15 november) is het doorstroomprofiel voor een deel begroeid met water- en oeverplanten.

Kwaliteitsnorm:

Het doorstroomprofiel is voor meer dan 75% vrij van water- en oeverplanten
De oeverplanten in beide oevers samen, nemen maximaal 15% van de waterbreedte in
De aan- en afvoer van water wordt nergens tegengehouden. Water kan goed doorstromen
Duikers, roosters en inlaten (buizen om water een gebied in te laten stromen) zijn vrij van begroeiing

Lichtgroen - Sloot breder dan 6 meter

De lichtgroene sloten groeien door de breedte van de sloot niet snel dicht met water- en oeverplanten. Hier is meer ruimte om natuurlijke begroeiing te laten ontwikkelen.

Schouwbeeld

Op het moment van de schouw (15 oktober – 15 november) is het doorstroomprofiel voor een deel begroeid met water- en oeverplanten.

Kwaliteitsnorm:

Minimaal een vrij doorstroomprofiel van 3 meter waterbreedte over de hele lengte van de sloot. De stroombaan ligt in het midden van de sloot of aan één zijde
De aan- en afvoer van water wordt een beetje tegengehouden

Sloten met krabbenscheer

HHSK houdt bij de schouw rekening met landelijke wet- en regelgeving, zoals de Wet natuurbescherming.

Krabbenscheer

Krabbenscheer is een kenmerkende waterplant voor laagveengebieden. De waterplant is belangrijk voor een goede ecologische waterkwaliteit en als leefgebied voor de beschermde libel (de groene glazenmaker) en de zwarte stern. De aanwezigheid van krabbenscheer betekent een redelijk goede waterkwaliteit.

In het leefgebied van beschermde libellen (waaronder de groene glazenmaker) blijft na onderhoud ten minste 50% van de krabbenscheerplanten staan. De krabbenscheer mag alleen worden verwijderd in de periode van 1 oktober tot 1 december.

Krabbenscheerplanten drijven vanaf de zomer (juni/juli) op het water. Water stroomt meestal onder de planten door. In het najaar zakken de planten naar de waterbodem waardoor water boven de planten kan doorstromen.

Schouwbeeld

Op het moment van de schouw (15 oktober – 15 november) is een deel van het water en of de waterbodem bedekt met krabbenscheerplanten.

Kwaliteitsnorm:

De sloot is voor maximaal 50% begroeid met krabbenscheer.

Overhangende takken en struiken

Struiken, bomen en boomtakken kunnen vanaf uw tuin of grond in of over de sloot hangen. Zo kunnen ze de doorstroming en het zonlicht in de sloot tegenhouden. Dat is niet goed voor de aan- en afvoer van water en de waterkwaliteit. Over het water hangende takken zorgen er ook voor dat wij de sloot niet meer goed kunnen onderhouden.

Schouwbeeld

Op het moment van de schouw (15 oktober – 15 november) groeien er geen takken, bomen of struiken vanaf uw tuin of stuk grond in of over het water.

Kwaliteitsnorm:

Er groeien geen takken, bomen of struiken vanaf uw tuin of stuk grond in het water
Takken en bomen zijn tot minimaal twee meter boven het water gesnoeid of verwijderd

Beschermen van de slootkanten (taluds)

De schuine kant van de sloot tussen land en water noemen we het talud of de oever. Oeverplanten en oeverconstructies zoals beschoeiingen beschermen de oever tegen afkalven. Bij afkalven brokkelt een deel van de oever af. Om de slootkant te beschermen, is het belangrijk om een deel van de oeverplanten te laten staan. Bij het onderhoud knipt u alleen de planten af tot net boven de waterlijn.

Het beschermen van de slootkant is meestal in uw eigen belang. Het gaat om het beschermen van uw eigen stuk grond. Begroeiing op de natte oevers biedt daarnaast enige bescherming tegen graafschade door de rivierkreeft. Ten slotte is een goed begroeide oever goed voor de waterkwaliteit en dieren in en om de sloot.

Blauw (hoofdwatergang)

Blauwe hoofdwatergangen zijn belangrijke sloten voor de aan- en afvoer van water. Ze hebben binnen het profiel weinig ruimte voor waterplanten.

Schouwbeeld

Op het moment van de schouw (15 oktober – 15 november) is het doorstroomprofiel bijna niet begroeid met water- en oeverplanten.

Kwaliteitsnorm:

Meer dan 95% van het doorstroomprofiel is vrij van water- en oeverplanten
Meer dan 95% van de natte oever is vrij van oeverbegroeiing
De aan- en afvoer van water wordt nergens tegengehouden. Water kan goed doorstromen

Geel (hoofdwatergang)

Gele hoofdwatergangen zijn net als de blauwe belangrijke sloten voor de aan- of afvoer van water. Het profiel biedt in deze sloten meer ruimte voor oever- en waterplanten.

Schouwbeeld

Op het moment van de schouw (15 oktober – 15 november) is het doorstroomprofiel voor een deel begroeid met water- en oeverplanten.

Kwaliteitsnorm:

Driekwart van het doorstroomprofiel is vrij van water- en oeverplanten
Een kant van de natte oever is gemaaid of beide oevers zijn afwisselend in blokken gemaaid
De oeverplanten in beide natte oevers samen, nemen maximaal 15% van de waterbreedte in
De aan- en afvoer van water wordt niet tegengehouden. Water kan goed doorstromen

Groen (hoofdwatergang)

Groene hoofdwatergangen zijn sloten die water aan- en afvoeren. Het profiel biedt echter veel ruimte voor oever- en waterplanten.

Schouwbeeld

Op het moment van de schouw (15 oktober – 15 november) is het doorstroomprofiel voor een deel begroeid met water- en oeverplanten.

Kwaliteitsnorm:

Driekwart van het doorstroomprofiel is vrij van water- en oeverplanten
Een kant van de oever is gemaaid of beide oevers zijn afwisselend in blokken gemaaid
De oeverplanten in beide oevers samen, nemen maximaal 25% van de waterbreedte in
De water aan- en afvoer wordt licht tegengehouden

Foto- en illustratieverantwoording

Tekeningen: Jasper de Ruiter (Tringa paintings)

Tekening krabbenscheer: Bram Rijksen (Tauw)

Foto’s: Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard (HHSK)