Prinsenmolen
Het hoogheemraadschap van Schieland was dit al sinds 1936 en daarvoor was het de polder Berg en Broek. We zijn trots op dit Rijksmonument. De Prinsenmolen is èn blijft onze parel aan de Rotte in Rotterdam.
Molens vertellen het belang van goed waterbeheer; de basis van het bewoonbaar maken en houden van ons land. Met het behoud van oude gebouwen zoals molens laten we mensen de watergeschiedenis beleven en maken wij hen bewust van het belang van het goed omgaan met water.
Geschiedenis van de Prinsenmolen
De Prinsenmolen is in 1648 gebouwd, maar is waarschijnlijk een stuk ouder. Oorspronkelijk heeft de Prinsenmolen in Noord Holland gestaan, waar hij geholpen heeft bij de drooglegging van de Beemsterpolder. Begin 17e eeuw werd het besluit genomen dat de Bergsche plassen bemaald moesten worden. Vanwege de turfwinning daalde het gebied namelijk steeds verder en werd het steeds natter. Daarom werd de molen verplaatst. Samen met de Broekse Molen bemaalde de Prinsenmolen de polder Berg en Broek tot 1881.
Op dezelfde plek stond eerder, vanaf de 16e eeuw, de Berchsche Molen. Die naam is nog tot de 18e eeuw voor de molen gebruikt. Pas daarna werd de huidige naam Prinsenmolen gebruikt. De naam Prinsenmolen is zeer waarschijnlijk ontstaan na een bezoek van Stadhouder Willem IV in 1747 aan de molen.
In 1772 werd begonnen met het droogmaken van de ernaast gelegen polders Schiebroek en 110 Morgen. Het water uit Schiebroek werd door drie molens naar de polder Berg en Broek afgevoerd. De Prinsenmolen en de Broekse Molen maalden op hun beurt het water uit op de Rotte. De twee molens hadden voor deze nieuwe taak erbij te weinig vermogen. Dit was voor de bewoners van het in de polder Berg en Broek gelegen dorpje Hillegersberg geen ideale situatie. Geregeld stonden hun tuinen en erven blank en hadden ze natte voeten.
In 1881 werden deze problemen verholpen door de Broekse molen af te breken en te vervangen door het stoomgemaal Berg en Broekse Verlaat aan de Bergse Rechter Rottekade met meer maalvermogen. In 1866 werd hiernaast de sluis Berg en Broeksche Verlaat aangelegd, de vaarverbinding tussen (heden)de Bergse Plassen en de Rotte.
De Prinsenmolen maalde ondertussen gewoon door en bleef tot 1966 in bedrijf. Vanaf dat moment zorgde een nieuw elektrisch gemaal, ook het Berg en Broekse Verlaat geheten, voor de bemaling van dit gebied.
Wat is malen?
Vroeger verplaatsten (maalden) we het water van a (laag) naar b (hoog) met behulp van molens. Deze molens hadden een groot scheprad of een vijzel die in beweging kwamen doordat de wind die wieken ronddraaiden. Die wieken zette weer een hele constructie in gang om het water naar hoger te scheppen of te verplaatsen.
Tegenwoordig doen we dat met gemalen. Een aantal molens bestaat nog steeds en sommige kunnen ook nog worden ingezet om water te bemalen.
| Naam | Prinsenmolen. De naam Prinsenmolen is zeer waarschijnlijk ontleend aan een bezoek van Stadhouder Willem IV in 1747 aan de molen. |
|---|---|
| Gebouwd in | 1648 door Jan Willemsz. |
| Windmolentype | Grondzeiler en bovenkruier. |
| Kenmerken | Achtkantige molen bedekt met riet en een ijzeren scheprad in de molen. Het scheprad heeft een diameter van 6.49 meter en de scheppen zijn 46 cm breed. |
| Malen | 30.000 á 35.000 liter water per minuut (afhankelijk van de wind) naar de Rotte. |
| Taken | Tot 1966 het drooghouden van de polder Berg en Broek. |
| Versieringen | Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met de opschriften ‘Anno 1648’en ‘P.M.’ |
| Erfgoed | De Prinsenmolen is een Rijksmonument. In 2021 is de Prinsenmolen gerestaureerd. Zo is onder andere de rietkap vervangen, zijn brokkelen (van soms bijna 400 jaar oud) vervangen of gerestaureerd, is het scheprad ontroest, metselwerk gerepareerd en zijn er timmerwerken uitgevoerd aan de windborden en het kruiwerk. |
Molentaal
Als de molen niet draait, dan kan je aan de wieken zien wat er aan de hand is. Dit noemen we de molentaal. De Prinsenmolen kent vier standen.
Molentaal van links naar rechts: ruststand, werkstand, rouwstand en vreugdestand
Molenaars van de Prinsenmolen
Voor zover bekend hebben de volgende molenaars de Prinsenmolen bediend:
- 1648 - 1750 Losse molenaars
- 1880 - 1920 Familie Romijn, twee generaties
- 1928 - 1945 J. Noorlander
- 1946 - 1954 C. Dorst: dit was de laatste bemalingstaak
- 1955 - 1956 Oudste zoon Dorst
- 1956 - 1961 P. v.d. Bos
- 1961 - 1969 L. Post
- 1969 - heden L. van der Torre
Leen van der Torre, molenaar van de Prinsenmolen sinds 21 oktober 1969.